Metoda integracji sensorycznej (ang. Sensory Integration – SI) to koncepcja diagnostyczno-terapeutyczna stworzona w latach 60. XX w. przez dr Jean A. Ayres, pierwotnie dla dzieci z trudnościami w nauce. Obecnie wykorzystywana jest u dzieci i osób z różnymi trudnościami rozwojowymi, edukacyjnymi emocjonalnymi itp.
Obecnie zaburzenia integracji sensorycznej nazywamy zaburzeniami przetwarzania sensorycznego (ang. Sensory Processing Disorder – SPD). Zaburzenia te polegają na nieefektywnym przetwarzaniu bodźców przez układ nerwowy. W konsekwencji dochodzi do nieadekwatnej reakcji na bodziec, np. niemożność usłyszenia i zrozumienia głosu nauczyciela w szumie grupy czy klasy, zaburzona koncentracja uwagi, problemy manualne,
Integracja sensoryczna to sposób, w jaki wykorzystujemy odbierane bodźce do celowego działania, jest procesem neurofizjologicznym zachodzący w naszym ciele. Procesy te zachodzą w rdzeniu kręgowym, w pniu mózgu, móżdżku a następnie w półkulach mózgowych.
Wrażenia płynące z receptorów zmysłów (tzn. dotyku, układu przedsionkowego – zmysłu odpowiadającego za równowagę i rejestrowanie ruchu ciała, propriocepcji – czucia głębokiego, węchu, smaku, wzroku, a także słuchu) są tak opracowywane przez układ nerwowy, aby mogły być wykorzystane w celowym działaniu podczas codziennych, pozornie prostych czynności takich jak np. czytanie i pisanie, mówienie, wchodzenie po schodach, jazda na rowerze, zapinanie guzików, itp.
Jeśli występują zaburzenia w odbiorze i integrowaniu bodźców (wrażeń) zmysłowych, to będą pojawiać się dysfunkcje w rozwoju poznawczym, motorycznym, a także zachowaniu dziecka. Innymi słowy dziecko będzie miało problemy np. z prawidłowym opanowaniem w/w czynności.
Zaburzenia integracji mogą się objawiać pod postacią:
- Nadwrażliwości na bodźce zmysłowe np. gwałtownie reaguje i długo narzeka nawet na drobne urazy, często mruży oczy; zatyka uszy z powodu hałasu czy określonego dźwięku; dziecko zwraca szczególną uwagę na zapachy, które wywołują jego niepokój a czasem zdecydowaną dezaprobatę; unikanie zabaw plasteliną, malowania palcami, unikanie dotykania niektórych faktur i substancji np. kleju, piasku. trudności z tolerancją na czesanie, mycie głowy, podczas mycia zębów miewa odruch wymiotny.
- Podwrażliwości na bodźce zmysłowe np. dziecko lubi kręcić się intensywnie i bardzo długo na karuzeli; może celowo uderzać się przedmiotami lub wpadać na ścianę, pocierać dłonie czy inne części ciała rzeczami o chropowatej fakturze, może uparcie obwąchiwać wybrane przedmioty, poszukiwać takich wrażeń jak np. wpatrywanie się w światło lampy sufitowej czy latarki; dziecko lubi smakować nietypowe czy niejadalne rzeczy takie jak np. pasta do butów; może też ignorować ból np. w takich sytuacjach jak dotykanie gorących przedmiotów.
Celem terapii SI jest poprawa połączeń synaptycznych centralnego układu nerwowego dziecka czyli poprawa jakości przesyłania i organizacji informacji odbieranych przez różne jego zmysły: (przedsionkowy – odpowiada za równowagę i rejestrację ruchu ciała, propriocepcji – czucia własnego ciała, dotyku, wzroku, słuchu, węchu, smaku). Głównym natomiast zadaniem terapii SI jest dostarczenie dziecku, podczas jego aktywności ruchowej, kontrolowanej przez terapeutę ilości bodźców sensorycznych, wywołujących w konsekwencji poprawę integracji bodźców docierających do dziecka z otoczenia, jak i jego ciała.
Terapia SI poprawia funkcjonowanie centralnego układu nerwowego( mózgu) dziecka i wpływa na zmianę jego zachowania w sferze motorycznej (kształtuje prawidłowe napięcie mięśniowe i koordynację ruchową), emocjonalnej oraz poprawia umiejętności językowe i poznawcze, a przede wszystkim wpływa na lepszą efektywność uczenia się przez dziecko.
Terapia SI trwa najczęściej od 6 do 24 miesięcy terapeutycznych, a sesje odbywają się1-2 razy w tygodniu Czas trwania terapii i intensywność sesji zależy od stopnia nasilenia zaburzeń procesów integracji sensorycznej oraz tempa postępów dziecka. Równocześnie wskazane jest kontynuowanie terapii w domu według ściśle określonych zaleceń i programu opartego o rzetelną diagnozę wykonaną przez wykwalifikowanego terapeutę SI. Należy pamiętać, że terapia ta nie jest obojętna dla organizmu dziecka i nieprawidłowo prowadzona może prowadzić do zaburzeń.